Tìm hiểu chi tiết về chính sách lủng củng - “tai nạn” của ngành ô tô

Trong lúc nền công nghiệp phụ trợ trong nước đang bị đánh giá là quá yếu kém, không đáp ứng được yêu cầu cho các ngành công nghệ cao, cơ khí chính xác; trình độ công nghệ và quản lý còn lạc hậu và rất cần những cuộc chuyển giao từ các nhà đầu tư uy tín, thì sự lủng củng trong chính sách đang khiến các doanh nghiệp trong nước khó khăn càng thêm chồng chất khó khăn.

Triển vọng xán lạn gặp “rào”…

Vinaxuki đã và đang bỏ nhiều tiền bạc và công sức đầu tư cho một thương hiệu xe của người Việt

Thủ tướng Chính phủ đã ra Quyết định 117/2004QĐ-TTg về việc phê duyệt quy hoạch phát triển ngành công nghiệp ô tô đến năm 2010, tầm nhìn 2020 và Quyết định số 55/2007/QĐ-TTg về việc phê duyệt các ngành công nghiệp ưu tiên, mũi nhọn. Theo đó, ngành công nghiệp ô tô là một ngành được ưu tiên phát triển.

Bộ Công Thương cũng đang soạn thảo đề xuất chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô đến năm 2020 và tầm nhìn đến 2030 với nhiều tham vọng.

Mục tiêu phát triển kinh tế xã hội đến năm 2020 nước ta sẽ cơ bản trở thành nước công nghiệp và ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2010, tầm nhìn tới năm 2020 đã xác định, Việt Nam phải có ngành công nghiệp ô tô vào năm 2020 với những hãng sản xuất thật sự của Việt Nam.

Tưởng chừng như điều này sẽ đem lại triển vọng xán lạn cho ngành ô tô Việt Nam, nhưng sự lủng củng, chồng chéo, thiếu đồng bộ của Bộ Giao thông vận tải (GTVT) về đề án lộ trình hạn chế xe cá nhân trong thời gian vừa qua đang khiến ngành ô tô nước nhà gặp muôn vàn khó khăn.

Đề xuất thu phí hạn chế phương tiện giao thông của Bộ GTVT không những chỉ gây khó cho đời sống nhân dân, chưa rành mạch về tính pháp lý, thiếu những minh chứng có cơ sở khoa học, không đồng bộ với mục tiêu phát triển kinh tế xã hội nói chung và của ngành ô tô nói riêng, mà còn minh định cho lựa chọn dễ dàng nhất cho mình, đẩy khó khăn về phía nhân dân, gây tổn hại cho ngành kinh tế và quan trọng hơn cả là không có sự cam kết rõ ràng nào về tính khả thi và hiệu quả tương tác của chính sách vào thực tế cuộc sống, thậm chí còn có thể gây tác dụng ngược, khó có được sự đồng thuận của xã hội.

… “Rào” đẩy nhà đầu tư ra xa

Những phát ngôn, giải trình, trả lời các chất vấn gần đây của Bộ GTVT trong khi vẫn đang loay hoay trong nỗ lực tham vấn ý kiến phản biện, dư luận xã hội, thông tin đối thoại công khai, đầy đủ về chính sách, đề xuất lộ trình thực hiện phù hợp, khả thi và đúng pháp luật với Chính phủ đã khiến các nhà đầu tư lo ngại, gây thiệt hại đáng kể cho ngành ô tô nước nhà.

Hàng loạt nhà đầu tư đã chia tay thị trường Việt Nam hoặc đang rục rịch rút khỏi những dự án đầu tư của mình tại một thị trường vốn được đánh giá là có tiềm năng.

Renault-Nissan, Honda đã có kế hoạch đầu tư hàng trăm triệu đô la vào Indonesia. Trong khi đó, có đến 12 đơn vị thuộc VAMA liên doanh giữa doanh nghiệp trong nước với các hãng Toyota, Ford, Honda, Mercedes-Benz, Suzuki, Mitsubishi... với tổng vốn đăng ký không đến 1 tỉ đô la Mỹ.

Thất bại hơn là chưa có nhà sản xuất ô tô nước ngoài nào tỏ ý muốn đầu tư sâu hơn vào ngành ô tô, vì lo ngại chính sách và chiến lược phát triển ngành chưa rõ ràng và không ổn định.

Theo tính toán của các nhà kinh tế, ước tính đến năm 2020, Việt Nam cần một lượng ô tô mà nếu nhập khẩu thì phải mất đến 12 tỷ USD. Bài toán về giải quyết ùn tắc giao thông, tăng thu ngân sách hay thất thu, yếu tố việc làm... khi đề án này chính thức được phê duyệt cần phải được Bộ GTVT có giải đáp căn cơ.

Gian nan đường ra biển lớn

Dây chuyền sản xuất ở một nhà máy ô tô của Trường Hải

Trong lúc nền công nghiệp phụ trợ trong nước đang bị đánh giá là quá yếu kém, không đáp ứng được yêu cầu cho các ngành công nghệ cao, cơ khí chính xác; trình độ công nghệ và quản lý còn lạc hậu và rất cần những cuộc chuyển giao từ các nhà đầu tư uy tín, thì sự lủng củng trong chính sách đang khiến các doanh nghiệp trong nước khó khăn càng thêm chồng chất khó khăn.

Thân phận gia công, ăn theo những chi tiết lặt vặt trong tổng thể một sản phẩm công nghệ hoàn chỉnh lâu nay của nhiều ngành công nghiệp xem ra khó được giải thoát. Nỗ lực và ước mơ sản xuất một chiếc xe chính hiệu của người Việt mà Vinaxuki đã và đang bỏ nhiều tiền bạc và công sức đầu tư dường như đang ở vào thế “tiến thoái lưỡng nan”.

Tiếp tục thực hiện ước mơ hay trở lại với thân phận gia công, lắp ráp? Chúng ta có thể dễ dàng nhìn thấy một viễn cảnh không mấy sáng sủa.

Ông Trần Bá Dương - Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc Công ty ô tô Trường Hải khi trao đổi với báo chí đã cho biết, thay vì cố gắng sản xuất cả một chiếc xe mang thương hiệu Việt, Trường Hải hiện đang “tập trung đầu tư sản xuất những linh kiện, chi tiết mà Việt Nam có lợi thế, đạt chất lượng toàn cầu, đem lại giá trị cao, có khả năng xuất khẩu trong khu vực”.

Ông Dương cho rằng: “Ngành ôtô Việt Nam nên hướng tới việc tham gia chuỗi giá trị toàn cầu càng nhiều càng tốt, bằng những sản phẩm có chất lượng và có tính cạnh tranh”.

Trường Hải, cho đến nay, có lẽ là một doanh nghiệp duy nhất luôn trung thành với ngành sản xuất ô tô và có những bước đi táo bạo, thích hợp, uyển chuyển và quyết liệt nhất, dù phải trải qua những diễn biến gay go nhất của thị trường, khó khăn nhất của nền kinh tế và cả những biến động bất lợi từ các chính sách kinh tế vĩ mô đối với ngành ô tô thời gian gần đây.

Những doanh nghiệp như thế ở Việt Nam chỉ đếm trên đầu ngón tay, họ luôn dám nghĩ, dám làm, dám theo đuổi ước mơ và đam mê, có quyết tâm đưa ngành ô tô nước nhà ra biển lớn không hẳn chỉ vì lợi nhuận kinh doanh mà còn có cả “lòng tự hào dân tộc, tự hào thương hiệu Việt, khát khao thay đổi hình ảnh và luôn sẵn lòng dấn thân”, như ông Vũ Bảo Quốc - Phó tổng giám đốc Công ty ô tô Trường Hải từng bày tỏ.

Tất cả những việc làm đó cần phải được trân trọng, khích lệ và hỗ trợ bằng các chính sách nghiêm túc, có tầm nhìn. Nếu không, nỗ lực ra biển lớn của họ có vẻ còn gặp nhiều sóng gió, chông gai.

Hy vọng thương tích rồi sẽ lành

Đề án thu phí hạn chế phương tiện giao thông vốn đã tốn quá nhiều bút mực, gây nhiều tranh cãi, dù sao vẫn chưa được thực thi. Mặc dù vậy, phát pháo của Bộ GTVT đã gây thương tích không nhỏ cho ngành ô tô.

Đề án vẫn đang được nghiên cứu, xem xét, tiếp thu phản biện xã hội cho nên người dân, báo chí, các chuyên gia kinh tế, các nhà hoạch định chính sách, đặc biệt là các doanh nghiệp trong ngành vẫn còn có thể cho ý kiến góp ý, đề xuất...

Cần thiết nhất hiện nay là Bộ GTVT nên sớm có những thông cáo phù hợp để ổn định tình hình, trấn an các nhà đầu tư, các doanh nghiệp sản xuất ô tô, dư luận xã hội, và cần phải có những kết quả phân tích, nghiên cứu sâu, có tính khoa học nhằm đệ trình Chính phủ một chính sách tốt nhất, được sự hậu thuẫn của đông đảo nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp vốn đang gồng mình vượt qua những thách thức suy thoái của nền kinh tế hiện nay.

Hy vọng, phát pháo của Bộ GTVT vừa qua chỉ là một tai nạn, thương tích đã gây ra cho thị trường và nền sản xuất ô tô Việt Nam hiện nay rồi sẽ sớm lành.